Laatste levensfase

Vastleggen van wensen en behoeften 

Het is belangrijk dat mensen met geheugenproblemen en/of een begin van dementie weten en kenbaar maken wat voor hen belangrijk is in het ziekteproces. Als je deze persoonlijke voorkeuren vastlegt, kunnen mensen die je ondersteuning en zorg (gaan) geven, hier rekening mee houden. Het helpt na te denken over wat jij belangrijk vindt en over jouw wensen, die van dit moment én in de toekomst.

Zingeving bij de diagnose dementie 

Dementie verandert iets wezenlijks in het bestaan (existentie) van mensen. Levensvragen worden gesteld wanneer er iets wezenlijks verandert in het bestaan dat niet gemakkelijk te verteren is, zoals de gevolgen van dementie. Wat vroeger vanzelfsprekend was, valt (gedeeltelijk) weg. Dat roept vragen op en deze vragen uiten, maakt dan ook kwetsbaar. Mensen moeten vaak zoeken naar woorden. Wie de levensvragen van mensen met dementie wil horen moet ze als het ware ’tevoorschijn luisteren’. 

Gezondheidsproblemen en behandeling

In dit laatste stadium van dementie komen vaak specifieke gezondheidsproblemen voor, ongeacht het soort dementie waaraan je naaste lijdt. De behandeling is dan vooral gericht op symptoombestrijding en is bedoeld om het leven zo dragelijk mogelijk te maken. Een aantal zaken die in de laatste fase belangrijk zijn:  

• Stikstoornis en eetproblemen  
• Vloeibaar voedsel of sondevoeding 
• Longontsteking  
• Wel of geen ziekenhuisopname? 
• Wel of niet opereren? 
• Wel of niet reanimeren bij een hart- of ademstilstand? 

Zorg rond het levenseinde 

Als het levenseinde voor je naaste nadert, gaat het erom de situatie zo dragelijk mogelijk te maken. Wat kun je verwachten en wat kun je zelf doen om je naaste bij te staan?  

In de laatste levensfase geven de artsen en verzorgende met name palliatieve zorg. Bij palliatieve zorg worden levensverlengende ingrepen vermeden, omdat die in deze fase voor je naaste vooral belastend zijn. De belangrijkste symptomen in deze laatste fase zijn ademhalingsproblemen en pijn. Als je naaste ademhalingsmoeilijkheden heeft, zal ze medicijnen of zuurstof toegediend krijgen, afhankelijk van de oorzaak van het probleem. Mensen met dementie zijn in de laatste levensfase vaak angstig en onrustig. Voor het comfort van je naaste kan medicatie tegen deze klachten belangrijk zijn.

Euthanasie bij dementie 

Levenseinde is een lastig onderwerp. Toch is het belangrijk om er samen over te praten. Er zijn veel mogelijkheden en keuzes rond het levenseinde bij dementie. Euthanasie is daar één van. Door erover na te denken, kan je naaste op tijd haar wensen vastleggen.  

Kenmerkend voor euthanasie is dat je naaste zelf de regie houdt over de manier waarop diegene het leven verlaat en niet onnodig hoeft te lijden. Het actief beëindigen van een mensenleven roept echter sterke gevoelens en twijfels op. Euthanasie is alleen toegestaan onder bepaalde voorwaarden. Het gesprek hierover aangaan is essentieel. 

Wat moet ik allemaal regelen rondom het overlijden?  

De ene persoon heeft in de laatste levensfase van een naaste de uitvaart al helemaal geregeld, een ander stelt dat liever zo lang mogelijk uit. Begrijpelijk: het overlijden van je naaste is een ingrijpende gebeurtenis die weinig ruimte of energie overlaat voor andere zaken. Gelukkig is er hulp voorhanden: in de vorm van informatie, een luisterend oor en praktische ondersteuning.

Praten over de toekomst

De toekomst is dubbel. Aan de ene kant weet je wat er gaat gebeuren en dat degene met dementie achteruit zal gaan en uiteindelijk zal overlijden. Aan de andere kant is de toekomst onzeker, omdat je niet weet hoe en wanneer dit zal gebeuren. Er zijn dan ook verschillende mantelzorgers die niet over de toekomst willen en kunnen nadenken. Zij leven bij de dag en proberen er nu van te genieten. Anderen zien de toekomst daarentegen somber en niet rooskleurig in. Kennis over elkaars standpunten kan helpen elkaar te begrijpen.